وضعیت آب در جهان
آب شیرین نه یک منبع جهانی، بلکه منبعی منطقه‌ای محسوب میشود که در حوزه‌های آبخیز خاصی از جهان قابل دسترس است و به دلیل محدودیت‌آن به اشکال مختلفی یافت میشود. در برخی از حوزه‌های آبخیز این محدودیتها فصلی هستند که به قابلیت و توانایی ذخیره سازی آب در دوره‌های خشک وابسته است. در سایر مناطق، محدودیتها از میزان تغذیه» دوباره» سفره‌های آب زیرزمینی، میزان ذوب برف یا از ظرفیت خاک جنگل‌ها برای ذخیره سازی آب متأثر است.
ماهیت منطقه‌ای منابع آب مانع از آن شده است تا جامعه» جهانی بیانیه یا کنوانسیون خاصی را برای آن تصویب کند؛ بیانیه‌ای که به طور فزاینده عمق نگرانی‌های بشر را در این خصوص منعکس سازد. آب کالایی منحصر به فرد و ماده‌ای بسیار حیاتی است. محدودیت‌های این ماده حیاتی ظرفیت‌های سایر منابع حیاتی — از جمله غذا، انرژی، ذخایر ماهی و حیات وحش– را تحت فشار قرار می‌دهد. استحصال سایر منابع — از جمله غذا، مواد معدنی و فرآورده‌های جنگلی– نیز به تناسب مقدار کمی و کیفی منابع آب می‌تواند محدود شود. در شماری از حوزه‌های آبخیز جهان محدودیت‌های آب آشکار شده است. در برخی از فقیرترین و ثروتمندترین کشورهای جهان نیز سرانه استحصال آب به دلیل مسایل زیست‌محیطی، افزایش هزینه‌ها و کمیابی درحال کاهش است.
توزیع جریان‌های آبی نیز در سطح جهان نامتعادل است و با توزیع جمعیت تناسب ندارد.
از مجموع کل آبهای جهان، 4/97 درصد آن را آب شور دریاها و اقیانوسها تشکیل میدهند که به دلیل شوری در عمل قابل استفاده نیستند. به این ترتیب از مجموع منابع آبی جهان، ذخایر آب شیرین تنها 6/2 درصد کل حجم ذخایر آبهای سطح زمین را شامل میشود که بخش اعظم آن به صورت یخ در قطبهای کره زمین و یخچال‌های طبیعی (98/1 درصد) و آبهای زیرزمینی ( 59/0 درصد ) وجود دارند که در دسترس نیستند . به این ترتیب از مجموع آبهای کره زمین تنها 014/0 درصد آب قابل استفاده بوده و در واقع حیات آدمی وابسته به همین مقدار اندک آب است . از این مقدار نیز حدود 001/0 درصد، آب موجود در اتمسفر، رودخانه ها، گیاهان و جانوران، 005/0 درصد رطوبت خاک و 007/0 درصد آب شیرین موجود در دریاچه ها است.
میزان آبی که سالانه از اقیانوسها تبخیر می شود حدود 425 هزار کیلو متر مکعب است که بخش اعظم آن به صورت بارندگی به اقیانوس ها بر میگردد و تنها حدود 40 هزار کیلومتر مکعب به صورت نزولات جوی در خشکیها تخلیه و به صورت روان‌آب از طریق رودخانه ها و جریان‌های زیر زمینی دوباره به سوی اقیانوسها جاری میشود.
به این ترتیب مشاهده میشود،به رغم اینکه بخش اعظم سطح زمین را آب پوشانده، تنها بخش اندکی از آن برای بشر قابل استفاده است و در حقیقت تمام برنامهریزیهای بشر باید با توجه به این محدودیتها صورت پذیرد .
از طرف دیگر، توزیع و پراکنش این حجم محدود آب نیز در سطح کره زمین بسیار ناهمگون است و توزیع مکانی و زمانی آب نیز بسیار متغیر بوده و منطبق با پراکنش جمعیت و نیاز جوامع بشری به آب نیست .
میزان آب مصرفی انسانی (آبی که برداشت میشود اما به رودخانه‌ها یا آبهای زیرزمینی باز نمی‌گردد زیرا تبخیر یا در گیاهان و فرآورده‌های کشاورزی ذخیره میشود) حدود 2290 کیلومتر مکعب در سال است. حدود 4490 کیلومتر مکعب نیز برای رقیق کردن و کاهش آلودگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. حاصل جمع این دو عدد 6780 کیلومتر مکعب در سال است که نیمی از مجموع آبهای روان پایدار( آب شیرین) کره زمین را تشکیل می‌دهد.
میزان آب مصرفی انسانی (آبی که برداشت میشود اما به رودخانه‌ها یا آبهای زیرزمینی باز نمی‌گردد زیرا تبخیر یا در گیاهان و فرآورده‌های کشاورزی ذخیره میشود) حدود 2290 کیلومتر مکعب در سال است. حدود 4490 کیلومتر مکعب نیز برای رقیق کردن و کاهش آلودگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. حاصل جمع این دو عدد 6780 کیلومتر مکعب در سال است که نیمی از مجموع آبهای روان پایدار( آب شیرین) کره زمین را تشکیل می‌دهد.
چنانچه میانگین تقاضای سرانه آب به هیچ عنوان تغییر نکند و جمعیت جهان براساس پیش‌بینی‌های سازمان ملل به نه میلیارد نفر در سال 2050 برسد آبی که بشر استحصال می‌کند حدود 10200 کیلومتر مکعب، یعنی حدود 82 درصد آبهای روان شیرین کره زمین خواهد بود. اگر علاوه بر جمعیت، تقاضای سرانه نیز افزایش یابد محدودیت شدید آب در سطح جهان قبل از سال 2100 نمایان خواهد شد.
