ایران در یکی از مناطق خشک جهان واقع شده است که متوسط سالانه بارش باران 252 میلیمتر بوده و این میزان حدود یک سوم از متوسط جهانی است. تبخیر 70 درصد از بارش باران، کمبود آب را تشدید کرده است. برآوردها نشان می دهد که بارش کمتر از حد متوسط در سال 1392 باعث30 درصد کاهش در حجم آب سدها در سراسر کشور شده است. به گفته موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع، سطح آب های زیرزمینی در سال های اخیر در 70 دشت دو متر کاهش یافته است و100 میلیون هکتار زمین را تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به برنامه توسعه سازمان ملل، پیش بینی می شود سرانه منابع آب در ایران از 2025 مترمکعب در سال 1370 به 816 مترمکعب در سال 1404 برسد.
ایران به شش منطقه اصلی و31 حوزه آبریز ثانویه تقسیم شده است. به جز خلیج فارس و حوزه های آبریز دریای عمان که همه داخل کشور هستند، منابع آب شیرین تجدید پذیر محدود است. نزدیک به نیمی از کل آب تجدیدپذیر در ایران در خلیج فارس و حوزه های آبریز دریای عمان واقع است که یک چهارم از جرم زمین هستند. در مقابل، حوزه آبریز مرکزی نیمی از زمین ایران را پوشش می دهد که کمتر از یک سوم از آب شیرین در دسترس است.
بیش از 84 درصد از ایران خشک یا نیمه خشک است. بیش از 50 درصد از کشور یا کویر است یا کوه و 16 درصد از ایران در ارتفاع 2000 متری یا بیشتر بالاتر از سطح دریا قرار گرفته است. رودهای فصلی، باعث جاری شدن سیل در بهار و خشک کردن در تابستان و باعث ایجاد تغییر قابل توجه در دسترسی به آب شیرین برای افراد متکی به منابع آب سطحی می شود. چند قرن است که ایرانیان بخاطر تبخیر زیاد آب های سطحی از روش های سنتی برای حمل و نقل و دسترسی به منابع آب شیرین خود استفاده می کنند.
بیش از 2000 سال است که در ایران از قنات استفاده می شود که برای دسترسی و انتقال آب های زیرزمینی بدون استفاده از دستگاه های بالا آورنده طراحی شده اند. در این سیستم چاه ها در امتداد هم هر 20 تا 50 متر حفر شده و یک تونل آن ها را در شیب بالاتری از زمین به هم متصل می کند. جریان های آب زیرزمینی به طور طبیعی از پایین تونل حرکت کرده تا در نقطه ای در سطح زمین در یک شهر و یا شهرستان یا یک آبادی کویری به پایان برسد.
قنات ها فراتر از اینکه یک شاهکار مهندسی عالی هستند، یک سیستم مدیریتی اجتماعی و سیاسی به حساب می آیند. ساخت و ساز و تعمیر و نگهداری از آن کار گروهی بوده و حق استفاده از آب بر اساس سطح مشارکت در قنات و استفاده مورد نیاز از آب تخصیص داده می شد. هر جامعه مسئول قنات خود بود و این سیستم به استفاده عادلانه و پایدار از آب تشویق میکرد تا مطمئن شود که در دسترسی به آب اختلالی وارد نشود. میزان آب برداشته شده از قنات کمتر از میزان بازگشت دوباره آب سالانه به آب های زیرزمینی بود.
